බහු පෞරුෂත්වයේ ආබාධය හෙවත් විඝටිත අනන්යතා ආබාධය [Dissociative Identity Disorder]

බහු පෞරුෂත්වයේ ආබාධය (Multiple Personality Disorder) හෙවත් විඝටිත අනන්යතා ආබාධය Dissociative Identity Disorder (DID) යනු, පුද්ගලයෙකුගේ අනන්යතාවය දෙකකට හෝ ඊට වඩා වෙනස් පෞද්ගලිකත්ව තත්ත්වයන්ගෙන් (Personality States) වෙන් වී ඇති මනෝ මූලික වූ ආබාධ ස්වභාවය කි.තවද මෙය විවිධ පෞද්ගලිකත්ව ව්යාකූලතාවයක් ලෙසද හඳුන්ව යි.මෙම දුර්ලභ තත්ත්වයෙන් පෙළෙන පුද්ගලයන් බොහෝ විට දරුණු ලෙස අපහරණයට ගොදුරු වෙති.

Definition - Dissociative identity disorder (DID) is a severe condition in which two or more distinct identities, or personality states, are present in—and alternately take control of—an individual. Some people describe this as an experience of possession. The person also experiences memory loss that is too extensive to be explained by ordinary forgetfulness.

DID යනු වෙනම පෞද්ගලිකත්වයක් ප්රවර්ධනය කිරීම වෙනුවට අනන්යතා කැබලි වීමෙන් එකම පුද්ගලයාගේ අනන්යතා රැසක් පෙන්වීම යි (separate personalities),මෙම සංකූලතාවය කිසියම් සෘජු මානසික හෝ ඖෂධවල සෘජු බලපෑම් නිසා ඇතිවන්නක් නොවේ. DID යන වචනය 1994 දී "බහු පෞරුෂත්වයේ ආබාධය” (Multiple Personality Disorder) ලෙස නම් කරන ලදී. එම තත්ත්වය වෙනස් කිරීම සඳහා ,තත්වය වෙනස් කිරීම පිළිබද වඩා හොඳ අවබෝධයක් ලබා දීම, එනම්, වෙන්වීමක් හෝ වර්ධනයක්, වෙන්වූ අනන්යතාවන්ගෙන් නොව තනි අනන්යයතාවයක් තිබිය යුතුයි යන්න අවබෝධ කරවීමක් කල යුතුය. මෙම DID වරින් වර වාර්තා වී ඇති වුවද දැන් දැන් වඩාත් බහුල බවට පත්ව ඇති බැවින්, රෝග විනිශ්චය ද මතභේදාත්මක වී ඇත.

DID රෝගීන් ක්ෂණිකව මෝහනය කල හැකි බැවින් සමහරු විශ්වාස කරන්නේ ඔවුන්ගේ රෝග ලක්ෂණ වන්නේ ජෛව විද්යාත්මක ය, එනම් චිකිත්සකයන්ගේ යෝජනා වලට (therapists' suggestions) ප්රතිචාර වශයෙන් ඒවා පැන නැගී ඇති බවයි. කෙසේවෙතත්, මොළයේ ඡායාරූප අධ්යයනය මගින් සමහර රෝගීන්ගේ අනන්යතා සංක්රාන්ති සනාථ කරගෙන ද තිබේ.

අනන්යතාවය, මතකය හා සවිඥානිතභාවය පිළිබඳ විවිධ පැතිකඩයන් ඒකාබද්ධ කිරීම නොහොත් බහුමාන ස්වයංක්රීයකරණයක් කිරීම බව DID මඟින් පිලිබිඹු වේ. මෙය පාලනය කිරීමේදී සෑම පුද්ගලයෙකුගේම වෙනසක් ඇති වන්නේ, එය විශේෂිත ඉතිහාසය, ස්වයං ප්රතිරූපය හා අනන්යතාවයක් ඇති බව ඔහුට ඒත්තු ගැන්වීමෙන් පසුව ය. මෙම රෝගයේදී නම, වයස, ලිංගය, වාග් මාලාව, සාමාන්ය දැනීම සහ ප්රධාන මනෝභාවය ඇතුළත් වන මූලිකාංගයන් සමඟ වෙනස් වන ගුණාංග ඇතුළත් වේ. සමහර තත්වයන් (states) මානසික පීඩනයන්ට විශේෂිත වෙනස්කමක් මතු විය හැකිය. විවිධ අනන්යතාවයන් එකිනෙකා පිළිබඳ දැනුම ප්රතික්ෂේප කිරීම, එකිනෙකා විවේචනය කිරීම හෝ විවෘත ගැටුමක් බවට වුවද පෙනී යයි.

බටහිර විද්වතුනට අනුව අනන්යතාවන් පුද්ගලයෙකුගේ ආත්මය හෝ වෙනත් අද්භූත බලයක් (පුද්ගලයෙකු ලෙස) පාලනය කරන බව කියයි. ලෝකය පුරා බොහෝ රාජ්යයන් සංස්කෘතික හෝ අධ්යාත්මික ක්රියාවලියේ සාමාන්ය අංගයක් ලෙස මෙය සලක යි.ලාංකිකයන් ලෙස ඔබ අප දන්නා ආවේශවීම / ආරූඩ වීම වැනි තත්ත්වයන් මෙම ඝනයට දැමිය හැකි බවක් හැඟේ.නමුත්,නූතන මනෝවිද්‍යාඥයන්ගේ මතය අනුව ද මෙය ප්‍රකාශ කල හැකි වුවද සමහර සංසිද්ධීන් අදට ද විසඳා ගත නොහැකිව ඉතිරිව ඇත.

රෝග ලක්ෂණ

පුද්ගලයෙකුට බහු පෞරුෂත්වයේ ආබාධය සහිත රෝග විනිශ්චය (diagnosed) සඳහා පහත සඳහන් නිර්ණායකයන් සපුරා ගත යුතුය

· මෙම රෝගියා පුද්ගලයන් දෙදෙනෙකුට හෝ ඊට වඩා වෙනස් අනන්යතාවන් හෝ පෞරුෂත්වයන් යන දෙඅංශයටම මුහුණ පා සිටියි. ඇතැම් සංස්කෘතීන් විසින් මෙය සන්තකයේ අත්දැකීම් ලෙස ද විස්තර කරයි.
· තවද අනන්යතාවයේ බිඳ වැටීම, ආත්මාරක්ෂාව, හැසිරීම් පිළිබඳ හැඟීම, චිත්තවේගයන්, සංවේදීතාව, මතකය, පෙනුම, දැනීම් තුළ වෙනසක් සිදුවීම.
· දුරස්ථ මතකයන් නිතර නිතර දක්නට ලැබේ.මෑත අතීතය, පුද්ගලයන්, ස්ථාන සහ සිද්ධීන් ඇතුළුව පෞද්ගලික ඉතිහාසය පිළිබඳ විශේෂයෙන්ම සඳහන් වේ. තවද මෙම පුනරාවර්තන පරතරය (frequent gaps) සාමාන්ය අමතකවීම සමග නොගැලපේ.
· මෙම ලක්ෂණයන් සමාජීය, වෘත්තීය හෝ වෙනත් වැදගත් ක්ෂේත්රයන් තුළ සැලකිය යුතු පීඩාවක් හෝ සායනිකව (Clinical) දුබලතාවයක් ඇති කරයි.

විශේෂිත අවස්ථාවන්හිදී විශේෂිත අනන්යතාවයන් මතු විය හැකිය. එක් අනන්යතාවකින් තවත් කෙනෙකුට මාරු වීම, බොහෝ විට මානසික ආතතිය මගින් සිදුවනු ලැබේ. DID ව්යාකූලතාවයේ සිටින අවස්ථාවන්හිදී, පුද්ගලයා වටා සිටින පුද්ගලයන්ට විකල්ප අනන්යතාව දෘෂ්යමාන වේ. නොපෙනෙන ආකාරයේ අවස්ථාවන්හි දී, බොහෝ පුද්ගලයින් දිගු කාලයක් තිස්සේ අනන්යතාවයේ වෙනස්කම් ප්රදර්ශනය නොකරයි.

මොවුහු තමන්ගේ ක්රියාවලීන් ක්ෂනිකව නිරීක්ෂනය කරන බව කියති. ඔවුන් ට විවිධ හැසිරීම් සිදුකල හැකි අතර, සමහර අවස්ථාවලදී, මෙම හඬට තනි පුද්ගලයෙකුට පාලනය කරගත නොහැකි බව සිතිය හැකිය (Ex:දරුවන්ගේ කටහඬ, ආත්මික බලයේ හඬ). ඔවුන්ගේ ශරීර හදිසියේම වෙනස් වන බව (කුඩා දරුවෙකු, දැවැන්ත හා සිනිඳු වැනි) වැනි හැඟීම් ඇති වන අතර, ඔවුන් ආපසු හැරවීමට පෙර ආකල්ප හෝ පුද්ගලික මනාපයන් හදිසියේ මාරු වීමක් වාර්තා කරයි.

සමහර විට ඔවුන් සමඟ සංචාරය කළ නමුත් ඔවුන්ගේ අත්දැකීම් මතකයේ නැත. මිනිසුන්ගේ මේ පිළිබඳ දැනුවත් භාවය වෙනස් වන අතර, මතකයේ ඇති අඩුපාඩු අන්යයන් හට දැනෙන විට පවා ඔවුන්ගේ රෝගී තත්වයන් අවම කර ගැනීම සඳහා DID රෝගීන් අපහසුතාවයට පත්වේ.

DID සමඟ සිටින පුද්ගලයින්ගෙන් 70% කට වැඩි පිරිසක් දිවි නසාගැනීමට තැත් කර ඇති අතර, මෙම ජනගහනය අතර ස්වයං-හැසිරීම් බහුලව තිබේ. ජීවිතයේ ගුණාත්මකභාවය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා ඔවුනට ප්රතිකාර කිරීම තීරණාත්මක වුවද සියදිවි නසාගැනීම් වලක්වා ගැනීමට හැකි වේ.

ප්‍රතිකාර

DID සඳහා ප්රාථමික ප්රතිකාර යනු දිගුකාලීන මනෝ චිකිත්සාවකි (long-term psychotherapy). විවිධ පුද්ගලයන්ගේ විස්තාරණය (deconstructing) කිරීම හා එකට ඒකාබද්ධ කිරීමයි (uniting them into one). අනෙකුත් ප්රතිකාර වලට සංජානනීය හා නිර්මාණාත්මක (cognitive and creative) ප්රතිකාර ක්රම ඇතුළත් වේ. මෙම අක්රමිකතාව විශේෂිතව ප්රතිකාර නොකරන නමුත් මානසික රෝග ලක්ෂණ පාලනය කිරීම සඳහා ශාකෂාර ඖෂධ හෝ ප්රතිජීවක ඖෂධ නිර්දේශ කරනු ලැබේ. නිසි ප්රතිකාර ලබා දීමෙන්, DID විසින් දුර්වල වූ බොහෝ අය තම වෘත්තීය සහ පුද්ගලික ජීවිතයේ DID ක්රියාකාරිත්වය සම්පූර්නයෙන් සුව වූ හෝ ජීවත් වීම පහසු කිරීම පිණිස වැඩි දියුණු කල DID අත්විඳිමින් ඇත..

මේ පිලිබඳ හොලිවුඩයේ අනර්ඝ නිර්මාණ බිහිවී ඇත...

සටහන | චතුර්ක වින්දන හේවගේ

06.08.2017